چارچوب اروپایی سطوح زبان (CEFR) را بهتر بشناسید

چارچوب اروپایی سطوح زبان (CEFR) یک استاندارد بین‌المللی برای توصیف توانایی‌های زبان‌آموزان است که شهرت روزافزونی در دنیای آموزش زبان‌های خارجی پیدا کرده است. Common European Framework of Reference که در زبان انگلیسی به CEFR، در زبان آلمانی به GER، در زبان ایتالیایی به QCER و در زبان اسپانیایی به MCER معروف است؛ ابزار و استانداردی برای اندازه‌گیری سطح موفقیت افراد در یادگیری یک زبان خارجی می‌باشد.

در این چارچوب توانایی‌های توصیف شده بر اساس یک مقیاس کلی و مشترک به ۶ سطح مختلف تقسیم می‌شوند. این سطوح از A1 که به توصیف زبان‌آموزان مبتدی می‌پردازد شروع شده و به C2 که برای توصیف زبان‌آموزانی که به یک زبان خارجی تسلط کامل دارند، ختم می‌شود.

به این ترتیب چارچوب اروپایی سطوح زبان هم برای زبان‌آموزان و هم برای افرادی که با آزمون‌های مختلف سروکار دارند، مانند مدرسان زبان‌های خارجی، کاربرد دارد و باید با این چارچوب آشنا باشند. از طرفی کارفرمایان و موسسات آموزشی مانند دانشگاه‌ها نیز می‌توانند مدرک زبان کارمندان و دانشجویان خود را با استفاده از این استاندارد با آزمون‌های داخلی کشور خودشان مقایسه کنند. بنابراین اگر شما هم از این دسته افراد هستید و می‌خواهید با چارچوب اروپایی سطوح زبان یا همان CEFR آشنا شوید، ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.

سطح‌بندی چارچوب اروپایی سطوح زبان

چارچوب اروپایی سطوح زبان سیستمی است که برای سنجش و توصیف سطح مهارت زبان‌آموزان استفاده می‌شود. این یک استاندارد جهانی است؛ بنابراین می‌توان از آن برای سطح‌بندی تمام زبان‌ها استفاده کرد. آشنایی با سطوح این چارچوب برای زبان‌آموزان بسیار مفید است؛ چرا که در اغلب مدارس، دانشگاه‌ها و کالج‌های زبان و همچنین مواد آموزشی مانند کتاب‌های درسی و امتحانات از این چهارچوب و استاندارد استفاده می‌شود.

چارچوب اروپایی سطوح زبان نخستین بار در سال 2001 و به منظور ارتقاء شفافیت آموزشی و درک آسان و همچنین فراهم کردن زمینه لازم برای جابه‌جایی نیروی کار یا دانشجو در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا طراحی و منتشر شد. از آن زمان به بعد این چهار چوب به ۳۹ زبان مختلف دنیا ترجمه شده و اکنون در سراسر جهان و نه فقط اروپا، استفاده می‌شود.

بر اساس چارچوب اروپایی سطوح زبان مهارت‌های یک زبان‌آموز را می‌توان به ۶ سطح تقسیم کرد. A1 پایین‌ترین سطح در جدول CEFR و بعد از آن به ترتیب سطوح A2، B1، B2، C1 و C2 که بالاترین سطح محسوب می‌شود، قرار دارند. با این وجود دسته‌بندی دیگری به شرح زیر نیز می‌توان برای این استاندارد تعریف کرد:

• سطح A (مبتدی)
• سطح B (مستقل)
• سطح C (متبحر)

زبان‌آموزان بر اساس توانایی‌ها و کارهایی که می‌توانند انجام دهند، در این ۳ سطح کلی جای می‌گیرند. به عنوان مثال، معمولا افرادی که می‌توانند خود را به یک زبان خارجی معرفی کنند، سطح A1 هستند ولی افرادی که می‌توانند به یک زبان خارجی در مورد طیف گسترده‌ای از موضوعات صحبت کند، در سطح B2 جای دارند.

جمله‌هایی که این افراد استفاده می‌کنند و مکالماتی که بین ممتحن و زبان‌آموز رد و بدل می‌شوند، بر اساس پنج مهارت زیر مورد سنجش قرار می‌گیرند:

• تعامل کلامی
• تولید کلامی
• مهارت شنیداری
• مهارت خواندن
• مهارت نوشتن

سطح مبتدی A1 و A2

A1

افرادی که در این سطح قرار می‌گیرند می‌توانند مکالمات روزمره و بسیار کلی که از آنها معمولا برای رفع نیازها استفاده می‌شود را انجام داده و درک کنند. این افراد می‌توانند خود و یا دیگران را معرفی کرده و در مورد جزئیاتی مانند محل زندگی‌شان صحبت کنند. در واقع این زبان‌آموزان قادرند با ساده‌ترین شکل ممکن تعامل برقرار کند. البته به شرطی که طرف مقابل به آرامی و واضح با آنها صحبت کند.

A2

در این سطح زبان‌آموز باید بتواند جملات و اصطلاحات متداولی که در آن زبان، در مورد موضوعاتی مانند اطلاعات اولیه شخصی و خانوادگی، خرید، جغرافیای محلی و وضعیت اشتغال استفاده می‌شوند را به کار بگیرد. این افراد می‌توانند مکالمات ساده و روتینی که مستلزم تبادل مستقیم اطلاعات در مورد مسائل و موضوعات مختلف هستند را انجام دهند.

سطح مستقل B1 و B2

B1

زبان‌آموز در این سطح می‌تواند نکات اصلی و مهمی که در مکالمات انجام شده در مورد موضوعات مختلفی که معمولا در محل کار، مدرسه و غیره کاربرد دارند را شناسایی و درک کند. این افراد باید بتوانند یک متن ساده و پیوسته در مورد موضوعاتی که روی آنها تسلط دارند بنویسند یا علائق شخصی خود را در آن متن تشریح کنند. این متن می‌تواند حاوی تجارب و رویدادها، رویاها، امیدها و جاه‌طلبی‌های ذهنی زبان‌آموز باشد. ضمن این باید توضیح داده شود که چرا به این موارد علاقه دارد و برنامه عملی‌اش برای محقق شدن رویاها چیست؟

B2

ایده‌های اصلی یک متن پیچیده که در مورد موضوعات خاص و انتزاعی از جمله بحث‌های فنی و تخصصی است؛ توسط زبان‌آموزانی که در این سطح قرار دارند قابل تشخیص و درک می‌باشد. این افراد می‌توانند به صورت خودجوش و با تسلط کافی با دیگران تعامل برقرار کنند. البته زبان‌آموز باید بتواند با همه افراد، حتی کسانی که گویش‌های مختلفی دارند نیز مکالمه ساده و روانی داشته باشد. ضمن این که این افراد می‌توانند یک متن واضح و مفصل در مورد طیف گسترده‌ای از موضوعات نوشته و دیدگاه خود را در مورد یک موضوع خاص ارائه دهند. در این متن باید مزایا و مضرات گزینه‌های مختلفی که به آنها اشاره شده است نیز ارائه شود.

سطح متبحر C1 و C2

C1

اگر می‌خواهید در زبان مورد نظر خود به سطح C1 برسید، باید بتوانید طیف گسترده‌ای از متون طولانی را درک و معنای ضمنی آنها را بشناسید. این افراد کاملا روان و بدون این که در ذهن خود به دنبال کلمه یا جمله‌ای بگردند صحبت می‌کنند. در ضمن می‌توانند به صورت انعطاف پذیر و مؤثری از زبان برای اهداف اجتماعی، دانشگاهی و حرفه‌ای استفاده کنند. نوشتن یک متن مفصل و ساختاریافته در مورد موضوعات پیچیده نیز از دیگر مهارت‌های این زبان‌آموزان است. این متن باید نشان از کاربرد کنترل شده الگوهای ساختاری، ربط‌دهنده‌ها و ابزارهای منطقی داشته باشد.

C2

افرادی که به این سطح می‌رسند می‌توانند به سهولت تقریباً همه چیزهایی که می‌شنوند و یا می‌خوانند را درک کنند. ضمن این که ارائه خلاصه‌ای از اطلاعاتی که از منابع مختلف گفتاری و نوشتاری دریافت می‌شوند نیز از دیگر مهارت‌های این زبان‌آموزان است. این افراد می‌توانند استدلال‌های موجود در مورد یک گزارش را به شکل منسجمی بازسازی کنند. اگر می‌خواهید به سطح C2 برسید باید بتوانید بسیار روان و دقیق صحبت کرده و حتی پیچیدگی‌های معانی را نیز درک کنید.

چه مدت طول می‌کشد تا سطح مهارت یک زبان‌آموز ارتقاء پیدا کند؟

البته پاسخ این سوال بستگی به توانایی‌ها و هوش زبان‌آموز دارد. اما به طور کلی اتحادیه ممتحنین زبان در اروپا (ALTE) تعداد ساعت‌های آموزشی برای رسیدن به هر یک از سطوح ذکر شده در بالا را به شرح زیر بیان کرده است. البته این تعداد ساعات آموزشی باید زیر نظر مدرس زبان باشد.

• A1 تقریبا بین ۹۰ تا ۱۰۰ ساعت آموزش
• A2 تقریبا بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ ساعت آموزش
• B1 تقریبا بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ ساعت آموزش
• B2 تقریبا بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ ساعت آموزش
• C1 تقریبا بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ ساعت آموزش
• C2 تقریبا بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت آموزش

این بدان معناست که بسیاری از زبان‌آموزان برای پیشرفت و رفتن از یک سطح به سطح دیگر، به بیش از یک دوره آموزشی نیاز دارند. به همین دلیل گاها برخی از دوره‌هایی که در یک سطح خاص وجود دارد را با علامت “+” نشان می‌دهند. به این ترتیب مثلا اصطلاح B1+ به معنای نیمی از سطح B1 است.

چارچوب اروپایی سطوح زبان چه کاربردهایی دارد؟

از چارچوب اروپایی سطوح زبان برای محقق ساختن اهداف عملی مختلف استفاده می‌شود. برخی از این اهداف عبارتند از:

• توسعه برنامه درسی
• برگزاری آزمون و امتحانات
• علامت‌گذاری امتحانات
• ارزیابی نیازهای زبان‌آموز
• طراحی دوره‌های آموزشی
• تهیه ابزارهای کمک آموزشی
• توصیف خط مشی‌های زبان
• خودآزمایی مداوم
• طراحی برنامه‌های آموزشی توسط مدرسین

آیا این چهارچوب فقط یک سطح‌بندی ساده است؟

چارچوب اروپایی سطوح زبان علاوه بر این که یک سطح‌بندی استاندارد ارائه می‌دهد، در زمینه یادگیری و تدریس زبان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا تأثیر آن فراتر از توصیف سطح یادگیرنده است. این چهارچوب بر روی یک رویکرد خاص برای یادگیری زبان به عنوان روشی که امروزه در آموزش زبان رایج است یا انتظار می‌رود به کار برده شود، تأکید کرده است. این رویکرد مبتنی بر مفهوم مهارت ارتباطی، افزایش توانایی در برقراری ارتباط و کارآمدی زبان می‌باشد.

همان‌طور که در بالا نیز تشریح کردیم؛ توضیحات سطح‌های مختلف این چهارچوب استاندارد، مبتنی بر مهارت است. این توضیحات روی توانایی‌های ارتباطی متمرکز است و یک رویکرد بسیار کاربردی دارد. این رویکرد به جای تکیه بر دانش خاص زبانی، روی کارهایی تمرکز دارد که زبان‌آموز می‌تواند آنها را انجام دهد.

چند نکته مهم در مورد چارچوب اروپایی سطوح زبان

به عنوان یک زبان‌آموز، اگر علاقه‌مند به پیشرفت هستید باید بتوانید مهارت خود را به بهترین شکل ممکن بهبود دهید. برای این کار هم نیاز به خودآزمایی و سنجش دارید. اما قبل از این که درگیر این موضوع شوید باید به چند نکته مهمی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم، توجه داشته باشید.

همه مهارت‌های یک زبان‌آموز در یک سطح قرار ندارند. به عنوان مثال شما ممکن است مهارت شنیداری‌تان عالی باشد و کاملا مفاهیم جملاتی که به شما گفته می‌شود را درک کنید. اما برای صحبت کردن دچار مشکل شوید. یا مهارت خواندن‌تان بهتر از دقت گرامری شما باشد. بنابراین، وقتی آزمون می‌دهید یک ارزیابی کلی از همه مهارت‌های شما به عمل می‌آید.

به دلایل مختلفی ممکن است افراد با سرعت‌های متفاوتی پیشرفت کنند. به همین دلیل گاهی اوقات مقایسه کردن خود با افراد دیگر مفید نیست. ضمنا توصیه می‌کنیم که زیاد از تست‌ها و روش‌های خودآزمایی استفاده نکنید.

سعی کنید اهداف واقع‌بینانه برای خود تعیین کنید. تسلط به یک زبان خارجی مدت زیادی طول می‌کشد. اگر انتظارتان با واقعیت برابری نکند؛ زود ناامید می‌شوید و ممکن است آموزش را رها کنید. یادتان نرود مادامی که زبان می‌خوانید؛ امید به پیشرفت وجود دارد.

بسته به میزان استفاده شما از زبان مورد نظر در زندگی روزمره، سطح مهارت‌های‌تان به مرور زمان می‌تواند بالا و پایین برود. به عنوان مثال اگر شغلی دارید که مجبور هستید به صورت روزانه با همکاران و یا مشتریان خود انگلیسی صحبت کنید؛ آشکارا بعد از مدتی سطح مهارتی شما افزایش می‌یابد. اما اگر شغلی دارید که در آن هر روز از زبان استفاده نمی‌کنید؛ احتمالاً پیشرفت کندتری خواهید داشت. این طبیعی است و اگر دوباره شروع به مطالعه یا استفاده از زبان کنید به سرعت همه چیز یادتان می‌آید و پیشرفت می‌کنید.

با تمرین زیاد می‌توانید سطح خود را بهبود ببخشید. معاشرت با افراد محلی، خواندن روزنامه و تماشای فیلم و سریال به زبان اصلی همه به پیشرفت شما کمک می‌کنند. پس چیزی که واقعاً به آن علاقه دارید را پیدا کرده و از روش‌های ذکر شده به عنوان راهی برای یادگیری بیشتر استفاده کنید. به جای تلاش زیاد سعی کنید با فعالیت‌های سرگرم‌کننده زبان بیاموزید.