نگاهی به تاریخچه زبان ایتالیایی، زبان ایتالیایی درست مانند سایر زبان‌های مشابه خود مانند اسپانیایی، کاتالان، پرتغالی، فرانسوی، رومانیایی و سایر اقلیت‌ها (اکسیتان، گالیسی، لادین و فریولی) مستقیماً از زبان لاتین سرچشمه می‌گیرد. اگر جزء علاقه‌مندان به این زبان محبوب و پرطرفدار هستید و می‌خواهید با تاریخچه زبان ایتالیایی آشنا شوید، کافیست که این مطلب را مطالعه کنید. ما در ادامه این مقاله وب‌سایت آموزشگاه زبان برنا، بیشتر در مورد این موضوع صحبت خواهیم کرد.
تاریخچه زبان ایتالیایی
توسعه زبان ایتالیایی از ریشه‌های خود
زبان ایتالیایی طی یک فرایند طولانی و تدریجی شکل گرفته است. این روند درست پس از سقوط امپراتوری روم در قرن پنجم آغاز شد. تا قبل از شروع این تغییرات، زبان لاتین زبان اصلی این امپراتوری بوده و بسیار گسترش یافته بود. در آن دوره زبان لاتین در سراسر امپراتوری “madre franca” یا زبان مشترک تحمیل شده بود.
پس از سقوط این امپراتوری، اشکال بومی و محلی این زبان نقش مهمی در جامعه و زندگی روزمره مردم داشتند. با این حال طی چندین قرن و به ویژه در قرون وسطی، لاتین زبان فرهنگی غالب مردم بود و در کل دانشگاه‌های اروپا و در کلیه اعمال و رویه‌های رسمی کلیسا مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اولین نوشته‌های ثبت شده در تاریخچه زبان ایتالیایی
اولین اسنادی که به زبان بومی (این زبان معمولاً توسط عموم ایتالیایی‌ها استفاده می‌شد) در این کشور نگارش شده و در حال حاضر مستندات آن وجود دارد، مربوط به سال 960 میلادی است.
از آغاز قرن سیزدهم میلادی به بعد تغییرات زیادی در زبان مردم این کشور ایجاد شد. در این دوران آثار ادبی به ویژه اشعار ایتالیایی زیادی به صورت بومی منتشر شد. بیشترین سهم و مهم‌ترین مشارکت را در این برحه زا تاریخچه زبان ایتالیایی شاعران سیسیلی قرن سیزدهم بر عهده داشتند. دانته آلیگیری، جیووانی بوکاچیو و فرانچسکو پترارک از جمله مهم‌ترین شاعران و فعالان حوزه ادبیات زبان ایتالیایی در آن زمان بودند.
مبانی زبان ایتالیایی مدرن
همان‌طور که امروزه می‌دانیم، زبان ایتالیایی مدرن نتیجه یک روند طولانی تکامل و بحث و گفتگو پیرامون آنچه که شکل صحیح این زبان خوانده می‌شود است، که از دهه 1600 میلادی آغاز شد. اما باز هم فرم اصلی و امروزی این زبان در آن قرون نیز شکل نگرفت. حتی با وجود این که در اواخر دهه 1900 میلادی بسیاری از نویسندگان و چهره‌های فرهنگی ایتالیا از الگوی توسکانی الهام گرفته بودند. چرا که در هر جنبه‌ای از زبان، چندین عامل تاریخی و اجتماعی مرتبط وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
اولا این که قرن‌ها قبل از تغییرات ادبی در این زبان، کشور ایتالیا شکل متحدی نداشت و تا سال 1861 این کشور به ایالت‌های مختلفی تقسیم شده بود که اکثر آنها توسط یک حکومت خارجی کنترل و رهبری می‌شدند. دولت ایتالیا بعد از سال 1861 که سال اتحاد ایالت‌های مختلف این کشور بود؛ تصمیم گرفت که زیان توسکانی را به عنوان زبان رسمی این کشور معرفی کند.
با این حال درصد بی‌سوادی در این کشور در طول آن سالها بیداد می‌کرد؛ و این بی‌سوادی عمدتاً در مناطق روستایی تا دهه 1950 میلادی نیز ادامه داشت.
در نتیجه قرن‌ها لهجه‌های مختلف در این کشور به عنوان زبان روزمره مورد استفاده قرار می‌گرفتند. به همین خاطر هرکسی در آن دوران قادر به بیان و برقراری ارتباط با ایتالیایی‌ها نبود. غیر ایتالیایی‌هایی هم که با جمعیت عمومی این کشور در ارتباط بودند؛ این کار را با استفاده از جنبه‌های دستوری، واژگانی و آوایی تحت تأثیر لهجه‌های منطقه‌ای و محلی انجام می‌دادند.
استفاده از لهجه‌ها در ایتالیا
در تاریخچه زبان ایتالیایی استفاده از لهجه‌ها وضعیت بی‌نظیری را در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی دارد. حتی امروزه نیز در بسیاری از مناطق مختلف ایتالیا از گویش‌ها به عنوان روشی غیررسمی برای برقراری ارتباط در محیط‌های مختلف اجتماعی و در خانواده‌ها استفاده می‌شود.
برخلاف تصور عامه، در برخی از مناطق ایتالیایی از لهجه‌های گوناگون، نه فقط توسط افراد مسن بلکه توسط نسل‌های جوان نیز استفاده می‌شود. اگرچه استفاده از زبان ایتالیایی استاندارد در نسل‌های جوان غالب است؛ اما بسیاری از جوانان این کشور می‌توانند خود را با لهجه محلی معرفی کنند یا حداقل لحجه‌های بومی را در موقعیت‌های غیررسمی اجتماعی بفهمند.
همچنین لازم به یادآوری است که لهجه‌های مرسوم در کشور ایتالیا حتی در همان منطقه‌ای که کاربرد زیادی دارند گاها دچار تغییراتی نیز می‌شوند. به عنوان مثال در زبان توکسانی، لهجه فلورنتین تا حد زیادی با پیزا یا لیورنو و لوکا یا آرزو متفاوت است.
در سایر مناطق نیز به راحتی می‌توان تفاوت لحجه‌ها را بین مناطق مختلف یک استان مشاهده کرد. در صورتی که بیشتر این مناطق شهری و روستایی تنها چند کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند.
گویش‌ها و زبان‌های محلی در تاریخچه زبان ایتالیایی
گویش‌ها بیانگر غنای فرهنگی هستند. شاید به همین دلیل هم باشد که طی50 سال گذشته اصطلاحات محلی زیادی از زبان‌هایی مانند توسکانی، لومباردی، ونتو، ناپل و سیسیل وارد زبان ملی این کشور شده‌اند. به همین دلیل هم زبان‌شناسان علاقه زیادی به مطالعه بر روی گویش‌های مختلف زبان ایتالیایی از خود نشان داده‌اند؛ و در ادبیات و اشعار خود آنها را مورد استفاده قرار می‌دهند.
در گذشته روی گویش‌های زبان ایتالیایی تعصب زیادی وجود داشت. با اینکه مردم تصور می‌کردند ایتالیایی استاندارد زبانی است که توسط طبقه بورژوا (به طبقه‌ای از مردم در تاریخ اجتماعی اروپا اطلاق می‌شود که دارای ایدئولوژی و تفکر خاصی بودند) استفاده می‌شد؛ اما در تاریخچه زبان ایتالیایی آمده است که بیشتر لهجه‌ها توسط کشاورزان و طبقه کارگر در این کشور به‌کار برده می‌شده است. البته این تعصب به مرور زمان از بین رفت. بر همین اساس آمارهای اخیر نشان می‌دهد که در ونتو که یکی از مناطق توسعه یافته از نظر اقتصادی است؛ تقریباً نیمی از جامعه هم با خانواده و هم با دوستان خود به گویش محلی صحبت می‌کنند.
کافیست که در یکی از شهرهای زیبا و تاریخی ونتو مانند ونیز، پادوا، ترویزو، ورونا و یا ویچنزا قدم بزنید تا متوجه شوید که چطور و چقدر از لهجه‌ها و گویش‌های محلی در این مناطق استفاده می‌شود.
گسترش زبان ایتالیایی استاندارد
در سال 1950 میلادی دقیقاً هنگامی که این کشور در حال بازسازی کامل زیر ساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود بود، کمتر از 20 درصد ایتالیایی‌ها، ایتالیایی را روان صحبت می‌کردند. بی‌سوادی و نیمه بی‌سوادی عمدتاً در گروه‌های مختلف اجتماعی وجود داشت. حق آموزش ابتدایی پس از تصویب قانون اساسی ایتالیا و در سال 1948 برای همه اقشار جامعه به رسمیت شناخته شد.
با این حال در برخی از شرایط، این حق تحصیل تضمین شده نبود. دسترسی به آموزش عالی و دانشگاه تقریباً مخصوص خانواده‌های مرفه‌تر بود و به فرزندان طبقه کارگر و کشاورز تنها به عنوان یک منبع اقتصادی برای خانواده نگاه می‌شد. این بدان معناست که در آن سالها بسیاری از کودکان حتی دبستان را نیز تمام نکردند.
جالب است بدانید اتفاقی که بیشترین تأثیر را روی اتحاد زبانی در این کشور داشت، بازگشایی رادیو و تلویزیون بود. در سال 1954 فقط یک کانال در این کشور برنامه‌های تلویزیونی پخش می‌کرد. اما در سال‌های بعد و با ایجاد رونق اقتصادی بین سال‌های 1958 تا 1962، تلویزیون فقط راهی برای جمع کردن افراد دور هم نبود؛ بلکه راهی برای پخش برنامه‌های فرهنگی و مدل‌های زبانی بود و تاثثیری عمیق بر تاریخچه زبان ایتالیایی برجای گذاشت.
تخمین زده می‌شود که بین سال‌های 1960 و 1968 حدود یک و نیم میلیون ایتالیایی با دیدن برنامه‌های تلویزیونی موفق به اخذ گواهینامه تحصیلات ابتدایی خود شدند. بسیاری از متخصصان حوزه زبان‌شانسی معتقدند که گسترش زبان ایتالیایی استاندارد، به رشد اقتصادی، افزایش کیفیت زندگی و گسترش تدریجی برنامه‌های آموزشی که در تلویزیون نشان داده می‌شد کمک کرد.
رابطه جالب تلویزیون و زبان ایتالیایی
از دهه 1980 با شروع فعالیت‌های موفقیت‌آمیز در تلویزیون، نمایش‌ها دیگر بیشتر به سرگرمی تبدیل شدند و اهمیت خود را از دست دادند. گاهی حتی رفتارهای معمولی و دور از واقعیت در این برنامه‌ها ترویج می‌شد.
با گذشت زمان، این موضوع تأثیر منفی بر روی تربیت فرهنگی نسل‌های جوان گذاشت و زبانی بسیار ساده‌تر و پر از اصطلاحات عامیانه اما فاقد غنای ادبی را ترویج داد. به عبارت دیگر تلویزیون برای جذب جوانان و استفاده تجاری از برنامه‌های خود به نوعی پوپولیسم زبانی روی آورد.
فقر زبان
ایتالیایی زبانی سرشار از واژگان، اصطلاحات و تفاوت‌های معنایی است. در حقیقت یک فرهنگ لغت کامل ایتالیایی می‌توانند شامل 80،000 تا 250،000 مدخل باشند.
تحقیقات انجام شده طی سال‌های پیش از مرگ زبان‌شناس مشهور ایتالیایی، تولویو د مائورو (1932 الی 2017) تأیید کرده‌اند که تقریبا نیمی از جمعیت این کشور در مکالمات روزمره، فقط 3000 کلمه را استفاده می‌کنند.
به علاوه تحقیقات مشابه تأیید کردند که در گروه‌های خاصی از جامعه، از برخی از جنبه‌های اساسی گرامر به صورت نادرست استفاده می‌شود؛ و یا گاهی اوقات برخی از قواعد گرامری نیز کاملاً نادیده گرفته می‌شوند. بر همین اساس در مصوبه ایالتی که در سال 2007 در این کشور تصویب شد، سنی که حضور در مدرسه اجباری است از 14 به 16 افزایش یافت. این بدان معنی است که دانش‌آموزان باید حداقل 10 سال درس بخوانند. این تحصیلات از 5 سال دبستان، 3 سال متوسطه و 2 سال دبیرستان تشکیل شده است.
بنابراین این وظیفه مدارس و همچنین خانواده‌هاست که مقدمات لازم برای آموزش فرهنگ و زبان را برای دانش‌آموزان فراهم کنند.
با این وجود در بعضی موارد این اتفاق رخ نمی‌دهد یا حداقل به طور کامل اتفاق نمی‌افتد. برخی معتقدند که محیط مدارس و دروس تدریس شده در آنها جالب و به‌روز نیستند و دانش‌آموزان نمی‌توانند مهارت‌های تفکر انتقادی خود را توسعه دهند. تهاجم رو به رشد فناوری و استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و رسانه‌های اجتماعی از جمله دلایل این موضوع مطرح شده‌اند. در نتیجه در برخی از مراکز علمی و آموزشی این کشور مانند دانشگاه‌ها، آزمون‌های کتبی زبان ایتالیایی برای سنجش توانایی‌های دانشجویان برگزار می‌شود.
تاثیر زبان انگلیسی بر تاریخچه زبان ایتالیایی
بخشی از تاریخچه زبان ایتالیایی به تأثیر زبان انگلیسی گاهی منجر به ایجاد تضاد در زبان ایتالیایی می‌شود. زیرا جامعه جهانی روز به روز تمایل بیشتری برای استفاده از جایگزین‌های انگلیسی از خود نشان می‌دهد. به عنوان مثال ایتالیایی‌ها اغلب به جای استفاده از کلمه ایتالیایی spese یا acquisti می‌گویند ” Andiamo a fare shopping”
استفاده از زبان ایتالیایی در سایر کشورها
فقط در کانتون تیچینو در سوئیس و در چند بخش کوچک از ایستریا (بین اسلوونی و کرواسی) مردم به زبان ایتالیایی صحبت می‌کنند. تقریباً 40 سال است که زبان‌شاسان و فعالان حوزه آموزش زبان ایتالیایی در تلاش هستند که مردم سراسر دنیا را به این زبان قدیمی علاقه‌مند کنند. همین موضوع هم باعث شده که طی چند دهه اخیر تعداد آموزشگاه‌های زبان ایتالیایی در ایتالیا به شدت افزایش پیدا کرده و دوره‌های بسیاری در خارج از این کشور و در دانشگاه‌ها، مکاتب زبان و همچنین انستیتوی فرهنگی ایتالیا برگزار شود.
انگیزه اصلی بسیاری از کسانی که به سمت زبان ایتالیایی سوق داده شده‌اند؛ عشق به این کشور و فرهنگ آن است.
در صورتی که با مطالعه این مقاله علاقمند به آموزش زبان ایتالیایی شدید می‌توانید با دوره‌های مختلف آموزش زبان ایتالیایی آموزشگاه برنا آشنا شوید و در آموزشگاه ما ثبت نام کنید.
