مقدمه
قبلاً در مقاله داستان حروف الفبای ایتالیا (۱) بطور مختصر پیشینه حروف الفبا را بررسی کردیم: اینکه از کجا آمده؟ شامل چه تحولاتی شده؟ و چه پیچوخمهایی را طی کرده تا بصورت امروز درآمده است.
به نوعی متوجه شدیم که گذشته بیشتر حروف الفبا در دنیا بهم گره خورده و تا جایی از تاریخ پیشینه یکسان دارند.
برنا در این مقاله و مقالههای بعد مربوط به گذشته حروف الفبای ایتالیایی تلاش دارد تا بطور کاملتری این تاریخ جالب و هیجانانگیز را بررسی نماید:
تفاوت اصوات در زبانهای مختلف
زبانها همه صداهای یکسانی با یکدیگر ندارند. ممکن است اصواتی وجود داشته باشد که در یک زبان مورد استفاده قرار بگیرد درحالی که زبانهای دیگر آن اصوات را نداشته باشند.
به عنوان مثال ، برای یک آلمانی ، صداهای v و w در زبان انگلیسی یکسان به نظر می رسند ، اما برای زبان انگلیسی یکسان نیستند. این پدیده در عبور از الفبا از یک قوم به قوم دیگر، سپس از یک زبان به زبان دیگر، اتفاق افتاد.
زبانهایی که امروزه در جهان صحبت میشوند از تعداد حرفهایی که در حروف الفبا آنها بیان میشوند دارای صداهای بیشتری هستند. به عنوان مثال، الفبای انگلیسی ۲۶ حرف دارد ، اما محاسبه شده است که بسته به لهجه، بیشتر انگلیسی زبانان بیش از ۴۰ صدای مختلف استفاده میکنند. از این رو، بسیاری از حروف ما در واقع بیش از یک صدا را نشان می دهند. به عنوان مثال ، در ایتالیایی ، حرف O در ORMA و ORO به همان صورت نوشته میشود
حروف یکسان و صداهای متفاوت
بسیاری از زبانها از حروف یکسان استفاده میکنند، اما اغلب آنها را با صداهای مختلف ترکیب میکنند. به عنوان مثال، اسپانیایی، آلمانی و انگلیسی حرف J را در الفبای خود دارند. در انگلیسی این حرف JAY نامیده میشود. در اسپانیایی JOTA نامیده می شو و در آلمانی JOT نامیده میشود.
مردم در استفاده از الفبای مشابه بسیار خوب هستند، اما آن را با صدای زبان خودشان سازگار میکنند.
هر زبان میتواند صداهایی داشته باشد که زبانهای دیگر ندارند، مردم مختلف روشهایی را برای استفاده از حروف موجود در الفبای لاتین، برای نشان دادن چندین اصوات مختلف، ابداع کردهاند. مثلاً انگلیسی، بعضی اوقات چندین حرف را با هم ترکیب میکند تا برخی از اصوات آن را نشان دهد، به عنوان مثال CH ، SH ، TH. همچنین در ایتالیایی با SC SCH GL GN و غیره اتفاق می افتد و همچنین در اسپانیایی R با RR متفاوت است یا L با LL متفاوت است.
چگونه الفبای لاتین در دنیا منتشر شد؟
امروزه گسترده ترین الفبای جهان الفبای لاتین است، الفبایی که قرنها پیش رومیان باستان از آن استفاده میکردند. هنگامی که ارتشهای روم اروپا را فتح کردند، مردمی که در اسپانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسکاندیناوی و انگلیس زندگی میکردند شروع به نوشتن به زبانهای خود کردند ، اما با استفاده از الفبای لاتین. این کشورها سپس فرهنگها و زبانشان را در مستعمرات خود که در آسیا، آفریقا و قاره آمریکا داشتند گسترش دادند، بنابراین مردم این قارهها نیز از الفبای لاتین استفاده کردند.
علاوه بر الفبای لاتین، الفباهای دیگر با منشأ مشترک لاتین در سراسر جهان گسترش یافته است، مانند حروف عبری و عربی، که از الفبای فنیقی ناشی میشوند، و الفبای سیریلیک، که در روسیه و اروپای شرقی استفاده میشود و از الفبای یونانی گرفته شده است.
داستان اختراع کاغذ
مصریان یک وسیله نوشتاری به نام پاپیروس اختراع کردند که آن را از گیاهی که در حاشیه رود نیل رشد میکرد، تهیه کردند. ترسیم سطح پاپیروس بسیار آسان بود. اما پاپیروس بسیار گران بود و مردم برای پس انداز پول در هر دو طرف هر ورق مینوشتند. بعدها آنها رنگهایی را که میتوانست نوشتار را از پاپیروس شستشو داد اختراع کردند تا بتوانند چندین بار از آنها استفاده کنند. پس جوهر سیاه با دوده مخلوط با تفاله پاپیروس تولید شد.
جمعیت شبه جزیره سینا و فنیقیها به جای پاپیروس از لوحهای سفالی استفاده میکردند. آنها قبل از استفاده از خط برای بیان ممنظور خود تصاویر را نقاشی میکردند، ترسیم تصاویر عالی روی خاک رس نرم کار آسانی نیست و این ممکن است یکی از دلایل توسعه حروف الفبا در این مناطق باشد.
رومیها هم از رولهای پاپیروس و هم از لوح های سفالی استفاده میکردند. آنها غالباً کتیبههای خود را با سنگ، مخصوصاً بر روی دیوارهای ساختمانهای عمومی و بناها، تراش میدادند. بسیاری از رومیان نیز برای نوشتن قرصهای چوبی کوچک با روکش موم را با خود حمل میکردند
با شروع قرون وسطی، مردم شروع به نوشتن روی پوست حیوانات کردند. هر دو نوع پوست ساده و چرم بسیار گران قیمت بودند و این باعث محدود شدن تعداد نوشتههای قابل تهیه میشد.
کاغذی که در قرن اول قبل از میلاد در چین اختراع شد، تا قبل از قرن ۱۲ میلادی به اروپا نرسیده بود. تا زمان تولید سیستم های تولید انبوه، که قرن ها بعد اتفاق افتاد، کاغذ کالای لوکسی بود که به افراد معدود و ثروتمند اختصاص داشت.
چرا حروف کوچک پدید آمدند
در ابتدا، الفبای رومی تنها متشکل از حروف بزرگ بود و حروف کوچک بعدها به وجود آمدند.
همانطور که از شکل حروف بزرگ مشخص است، آنها نشانههایی متقارن و دقیق هستند، این کار شاید به خاطر نگارش آنها بر الواح و دیوارهای سنگی بودهاست. حجاران رومی حروف را با نهایت دقت و اندازههای متقارن بر دیوار بناها نقش میکردند.
امروزه هم حروف بزرگ به همان شکلی نوشته میشود که در روم باستان مرسوم بود.
بعدها که صفحات کتابها از سنگ به پاپیروس و کاغذ پوستی تبدیل و نوشتن با قلم آغاز شد نویسندگان به فرمی از حروف نیاز داشتند که انعطاف بیشتری داشته باشد و نگارش آنها سادهتر باشد. علاوه بر این نوشتن با حروف بزرگ جای بیشتری میگرفت و اوراق موجود برای این کار بسیار پرهزینه بود. افرادی که در کتابخانهها به استنساخ کتاب میپرداختند، ابتدا، سعی کردند تا حروف بزرگ را با انحنا و ریزتر بنویسند تا جای کمتری بگیرد، اما، باز هم نسخهبرداری پر هزینه بود پس به تدریج حروف کوچک الفبای رومی متولد شد تا حروف لاتین به شکل امروزی تکمیل گردد.
دستخط
با اختراع چاپ، افراد بیشتری خواندن و نوشتن را آموختند. از آنجا که نوشتن هر حرف جداگانه بیشتر طول میکشد، خط نوشتاری برای نوشتن سریعتر دست خط ابداع شد. به صورت ایتالیک ، شکل حروف تغییر کرده است تا به آنها اجازه داده شود تا به یکدیگر متصل شوند، بدون اینکه قلم را از بین حروف همان کلمه بردارید. دستخط ایتالیایی در قرون وسطی در ایتالیا اختراع شد.
و در نهایت
اینکه فونتها چگونه بوجود آمدند و ادامه ماجرای حروف الفبا در زبان ایتالیایی را در مقاله بعدی مربوط به حروف دنبال خواهیم کرد.